پایان نامه كارشناسی انتقال الكترونیكی وجوه و بانكداری الكترونیكی در ایران

پایان نامه كارشناسی انتقال الكترونیكی وجوه و بانكداری الكترونیكی  در ایران

پیشگفتار

بكارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه‌های مختلف اقتصادی، بازرگانی تاثیرات شگرف این پدیده را بیش از پیش نمایان ساخته است. مزایای فراوان اقتصادی كاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در اقتصاد و بازرگانی شامل صرفه‌جویی هزینه مبادلاتی، افزایش بهره‌وری بنگاه و صنعت، تغییر فرایندهای مدیریت و تولید بنگاه‌های اقتصادی، كاهش هزینه جستجو، دسترسی بیشتر و آسانتر و ارزانتر به اطلاعات، كاهش محدودیت های ورود به بازار، شمار بیشتر عرضه كنندگان، افزایش رقابت، كاهش سود انحصاری ، كاهش هزینه تمام شده و قیمت كالا و تسهیل تجاری موجب توجه روزافزون به این پدیدة نوین شده است.

سازمان‌های بین المللی به رهبری سازمان ملل و سازمان های وابسته به آن همانند UNCTAD و UN/CEFACT طی چند سال گذشته، با ارایه استانداردها و راهبردهای پیشنهادی به كشورهای عضو، اقدامات عملی برای توسعه تجارت الكترونیكی و زیرمجموعه‌های آن یعنی بانكداری الكترونیكی، حمل و نقل الكترونیكی بیمه الكترونیكی و ... در جهان به عمل آورده‌اند.

مقدمه

با توجه به پیشرفت‌های فناوری روزمره و شتابان, جوامع به جوامعی مبتنی بر دانش و آگاهی تبدیل شده‌اند. توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به مؤسسات و سازمانها این امكان را می‌دهد كه فعالیت‌های تجاری و مبادلات خود را با سرعت و انعطاف‌پذیری انجام دهند.

در قرن بیست و یكم فناوری اطلاعاتی و ارتباطی با سرعت بیشتر پیشرفت و توسعه خواهد كرد. پیشرفت‌های به وجود آمده در فناوری اطلاعات و ارتباطات در اواخر قرن بیستم باعث شكل‌گیری تجارت الكترونیكی شده است. تجارت الكترونیكی انقلابی عظیم در شیوه تجارت و كسب و كار به وجود آورده است.

مفهوم تجارت الكترونیكی[1]

رشد سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات در دهه پایانی قرن بیستم و شروع قرن بیست و یكم و افق‌های جدیدی را بر روی كسب و كار و تجارت باز نمود. این افق‌های جدید سبب تحول در امر تجارت گردید و با سرعت و شتاب وصف‌ناپذیری در حال گسترش می‌باشد.

[1]. Electronic Commerce (EC)

تاریخچه تجارت الكترونیكی

هر چند اصطلاح تجارت الكترونیكی جدیداً مطرح شده است ولی استفاده از فناوری‌های الكترونیكی در انجام امور بازرگانی و تجاری به سالهای قبل بازمی‌گردد. به عنوان مثال استفاده از كارت به جای پول در اوایل دهه 1950 در كشور آمریكا آغاز شد. در این دهه اولین كارت پلاستیكی جهت پرداخت هزینه‌های خرید كالا یا خدمات توسط مؤسسة آی دینرز[1] تولید شد.

از آن تاریخ به بعد استفاده از انواع كارت‌ها توسط مؤسسات خدمات عمومی به عنوان بلیط قطار, اتوبوس و راه‌آهن شهری, مؤسسات مالی نظیر بانكها و یا مؤسسات غیرمالی نظیر مخابرات, ثبت احوال و مؤسسات مالی اعتباری بین‌المللی مثل ویزا[2], مستركارت[3], آمریكن اكسپرس[4], معمول و گسترش یافت.

با الكترونیكی شدن كارت‌ها و به كارگیری پایانه‌های رایانه‌ای در نقطه فروش
(POS)[5] در سال 1983 ابعاد استفاده از كارت‌ها در تجارت گسترده‌تر شد.

[1]. Idiners [2]. Visa [3]. Master Card [4]. American Express [5]. Point Of Sale 

پول و نقش آن در تجارت

با توجه به موضوع كتاب حاضر كه انتقال الكترونیكی وجوه و بانكداری الكترونیكی می‌باشد, لازم است قبل از هر چیز به تعریف پول, وظایف و انواع آن اشاره گردد. به همین علت قبل از پرداختن به موضوع اصلی به طور مختصر توضیحاتی ارائه خواهد شد.

پول از جمله مهمترین و مفیدترین ابداعات بشر می‌باشد, تكامل پول در طول زمان در واقع خلاصه‌ای از تاریخ مدنیت بشر را نشان می‌دهد. تولد پول برای بشر منافع زیادی در برداشته است. به عنوان مثال معرفی پول به عنوان یك واحد شمارش باعث شد چندگانگی قیمت حتی در اقتصادهای ساده از بین برود.

پول می‌تواند نوعی دارایی یا ارزش به شمار آید و می‌توان آن را به عنوان بخشی از ثروت افراد به حساب آورد. ثروتی كه به شكل پول باشد مشخصه منحصر به فردی دارد؛ می‌توان آن را مستقیماً با دارایی یا خدمت دیگری مبادله كرد كه این ویژگی پول را نقدینگی گویند. یك دارایی زمانی می‌تواند نقدینه به شمار آید كه بتوان آن را بدون هزینة داد و ستد زیاد و به آسانی با یك كالا یا خدمت مبادله كرد و ارزش اسمی آن هم از قطعیت نسبی برخوردار باشد. 

ـ نقشهای اساسی پول

امروزه پول در اقتصاد و تجارت نقش كلیدی دارد و بدون آن تقریباً كلیه فعالیت‌های اقتصادی و تجارت مختل می‌شود. با توجه به وظایف و جایگاه پول در اقتصاد, معمولاً اقتصاددانان چهار نقش بنیادی برای پول قائل شده‌اند:

1ـ واسطه مبادله

2ـ ذخیرة ارزش

3ـ واحد محاسبه (پایه ارزش)

4ـ وسیله پرداختهای آتی

كسب و كار الكترونیكی[1]

كسب و كار الكترونیكی در مفهوم وسیع تجارت الكترونیكی مطرح بوده و علاوه بر خرید و فروش كالاها و خدمات به مسائلی نظیر خدمات مشتریان،‌ همكاری بین شركای تجاری به انجام آموزش الكترونیكی و نیز فعالیت‌های تجاری در داخل بنگاه به صورت الكترونیكی می‌پردازد. 

مكانیسم‌های پرداخت[2]

سیستم‌هایی می‌باشند كه به منظور نقل و انتقالات وجوه, انجام پرداخت‌ها و مبادلات بین مؤسسات مالی طراحی می‌شوند. معمولاً بانك مركزی در مكانیسم‌های پرداخت, به خصوص در مورد توزیع سكه و اسكناس, فرآیند چك و عملیات پایاپای نقش عمده‌ای را بر عهده دارد.

[1]. Electronic Business [2]. Payment Mechanisms

فهرست مطالب

عنوان                                    صفحه 

پیشگفتار 

فصل اول : تجارت الكترونیكی

 1ـ1ـ مقدمه

 2ـ1ـ مفهوم تجارت الكترونیكی

 3ـ1ـ تاریخچه تجارت الكترونیكی

 4ـ1ـ مزایای ایجاد تجارت الكترونیكی

 5ـ1ـ معایب تجارت الكترونیكی

 6ـ1ـ مراحل تجارت الكترونیكی

 7ـ1ـ مدلهای تجارت الكترونیكی

 8ـ1ـ عواملی كه باعث شتاب تجارت الكترونیكی شده‌اند

 9ـ1ـ تجارب كشورها در خصوص تجارت الكترونیكی

 10ـ1ـ اثرات تجارت الكترونیكی بر كشورهای در حال توسعه

 11ـ1ـ محدودیت‌های رشد تجارت الكترونیكی در كشورهای در حال توسعه

 12ـ1ـ عوامل مؤثر در گسترش تجارت الكترونیكی

 13ـ1ـ جایگاه تجارت الكترونیكی در ایران 

فصل دوم : انتقال الكترونیكی وجوه و بانكداری الكترونیكی

1ـ2ـ مقدمه

2ـ2ـ پول و نقش آن در تجارت

1ـ2ـ2ـ نقش‌های اساسی پول

2ـ2ـ2ـ ویژگیهای مطلوب پول

3ـ2ـ2ـ انواع تقسیم‌بندی پول

3ـ2ـ چگونگی پیدایش نظام بانكداری در جهان و سیر تكاملی آن

1ـ3ـ2ـ تاریخچه و چگونگی پیدایش بانكداری

2ـ3ـ2ـ تاریخچه پیدایش بانكداری الكترونیكی

3ـ3ـ2ـ مقایسه بانكداری سنتی و بانكداری الكترونیكی

4ـ2ـ انتقال الكترونیكی وجوه

1ـ4ـ2ـ مقدمه

2ـ4ـ2ـ مفهوم انتقال الكترونیكی وجوه (EFT)

3ـ4ـ2ـ اهمیت و جایگاه EFT

4ـ4ـ2ـ مزایای بكارگیری انتقال الكترونیكی وجوه

5ـ4ـ2ـ نحوه عملكرد انتقال الكترونیكی وجوه

6ـ4ـ2ـ انواع سیستم‌های انتقال الكترونیكی وجوه

7ـ4ـ2ـ معماری سیستم‌های پرداخت الكترونیكی

5ـ2ـ سوئیفت (SWIFT)

1ـ5ـ2ـ مقدمه

2ـ5ـ2ـ تعریف سوئیفت

3ـ5ـ2ـ تاریخچه سوئیفت

4ـ5ـ2ـ مزایای سوئیفت

5ـ5ـ2ـ كاربرد سوئیفت

6ـ5ـ2ـ مكانیزم عمل سوئیفت

6ـ2ـ كارت‌های بانكی

1ـ6ـ2ـ مفهوم كارت‌های بانكی

2ـ6ـ2ـ تاریخچه كارتهای بانكی

3ـ6ـ2ـ مزایای كارتهای بانكی

4ـ6ـ2ـ انواع كارتهای بانكی

5ـ6ـ2ـ مكانیزم عمل كارتهای بانكی

6ـ6ـ2ـ الزامات و تجهیزات سیستم مدیریت كارت

7ـ6ـ2ـ مسائل و مشكلات كارتها

7ـ2ـ پول الكترونیكی

1ـ7ـ2ـ مقدمه

2ـ7ـ2ـ تعریف پول الكترونیكی

3ـ7ـ2ـ اهمیت و مزایای پول الكترونیكی

4ـ7ـ2ـ انواع پول الكترونیكی

5ـ7ـ2ـ معایب و پیامدهای منفی پول الكترونیكی

8ـ2ـ پرداخت الكترونیكی صورت‌حسابها

1ـ8ـ2ـ مقدمه

2ـ8ـ2ـ تعریف پرداخت الكترونیكی صورت حسابها

3ـ8ـ2ـ اهمیت پرداخت الكترونیكی صورت حسابها

4ـ8ـ2ـ فرآیند پرداخت الكترونیكی صورت حسابها

5ـ8ـ2ـ مزایای پرداخت الكترونیكی صورت حسابها

9ـ2ـ امنیت در سیستم‌های الكترونیكی انتقال وجوه

1ـ9ـ2ـ مقدمه

2ـ9ـ2ـ مفهوم امنیت

3ـ9ـ2ـ مسائل مربوط به امنیت

4ـ9ـ2ـ فناوری‌های امنیت اطلاعات 

فصل سوم : انتقال الكترونیكی وجوه و بانكداری الكترونیكی و موانع گسترش آن در ایران

1ـ3ـ مقدمه

2ـ3ـ بانكداری الكترونیكی در ایران

3ـ3ـ مشكلات و موانع گسترش انتقال الكترونیكی وجوه و بانكداری الكترونیكی در ایران

1ـ3ـ3ـ مشكلات  مربوط به زیرساخت‌های اساسی

2ـ3ـ3ـ كمبود سرمایه‌های انسانی مناسب برای انتقال الكترونیكی وجوه در ایران

3ـ3ـ3ـ موانع قانونی كاربرد انتقال الكترونیكی وجوه در ایران

4ـ3ـ3ـ موانع اقتصادی گسترش و توسعه انتقال الكترونیكی وجوه در ایران

5ـ3ـ3ـ موانع فرهنگی ـ اجتماعی گسترش و توسعه انتقال الكترونیكی وجوه در ایران

6ـ3ـ3ـ موانع سیاسی گسترش و توسعه انتقال الكترونیكی وجوه در ایران

7ـ3ـ3ـ موانع مربوط به مقاومت كاركنان و مدیران بانكها در مقابل تغییر حركت از بانكداری سنتی به بانكداری الكترونیكی

8ـ3ـ3ـ مشكلات مربوط به نظام مدیریتی حاكم بر بانكهای كشور

9ـ3ـ3ـ سنتی بودن سیستم‌های اطلاعاتی و ارتباطی سازمانها و مؤسسات دولتی و بخش خصوصی در ایران

10ـ3ـ3ـ دولتی بودن بانكهای كشور و وضعیت غیررقابتی بودن آنها

11ـ3ـ3ـ مشكلات امنیتی

12ـ3ـ3ـ اثرات ناشی از تحریم اقتصادی آمریكا 

فصل چهارم : راههای گسترش و توسعه بانكداری الكترونیكی در ایران

 1ـ4ـ مقدمه

 2ـ4ـ برنامه راهبردی تحول در نظام بانكداری جمهوری اسلامی ایران

 3ـ4ـ نقش وظایف بانك مركزی در برنامه تحول در نظام بانكداری جمهوری اسلامی

 4ـ4ـ شیوه ایجاد تحول در یك بانك

ضمیمه: تعریف واژه‌های كلیدی